حرف شما_محمود فروزبخش/شناخت به دو صورت حاصل می شود. راه اول آن است که حضرت حق در شخصی نظر لطف بیفکند و به یک باره قلب او منقلب شود. این راه نتیجه عنایت حضرت حق است و شخص بدون آن که عملی داشته باشد که مستوجب این فیض باشد مورد توجه حضرت باری تعالی قرار می گیرد و معرفت در وجود او شکل می گیرد.

راه دوم رسیدن به شناخت و کسب معرفت، جهد و کوشش است که مهم ترین اسباب در این میان مطالعه است. این طریقی است که در اختیار ماست و الا این که فیض حق چه موقع و چگونه شامل یک شخص می شود در اختیار ما نیست. پس ما برای کسب معرفت راهی جز مطالعه نداریم.

در این بین و در زمینه کسب معارف عاشورایی و شناخت این حقیقت عظیم، مطالعه جایگاه ویژه ای دارد که این مهم با چیز دیگری قابل جایگزینی نیست. در این زمینه کتاب هایی وجود دارد که از آن ها نمی توان غافل ماند و باید نسبت به مطالعه آنان اشتیاق داشت. این اشتیاق ناشی از محبت خواننده به ذات مقدس حضرت اباعبدالله است که پیگیری مسئله کسب معرفت را به دنبال دارد. هچنین می دانیم و مکرر از زبان بزرگان دین شنیده ایم که محبت بدون معرفت کافی نیست و امر مبارکی است که ابتر می ماند.

این قلم بنا به مطالعاتی که در چند ساله اخیر در زمینه عاشورا و حضرت امام حسین (ع) داشته است، معتقد است مطالعات در زمینه امام حسین در چهار مرحله قابل پیگیری است. چنانچه این چهار مرحله به خوبی دنبال شود و شخص در تمامی مراحل مطالعه همراه با تامل و تفکر داشته باشد، گامی اساسی در جهت نزدیک شدن به حقیقت عاشورا برداشته است.

مرحله اول

نخستین گام مطالعه خود تاریخ است. یعنی آن که ما حوادث و رویدادهای مربوط به محرم ۶۱ و قبل و بعد از آن را به خوبی مطالعه کنیم و از جزئیات وقایع مطلع شویم. ما قبل از آن که وارد قضاوت در مورد تاریخ شویم و یا آن که بخواهیم تحلیلی ارائه دهیم، باید مجهز به تاریخ شویم و از کم و کیف حوادث به درستی اطلاع پیدا کنیم. بحمدالله در زمینه عاشورا منابع متعدد فراوانی وجود دارد. اگر کسی شک داشته باشد که در مشهورات واقعه کربلا اختلاف نظر وجود دارد می تواند با رجوع به منابع متفاوت، حد اشتراک آنان را دریافت کند و نسبت به آن اخبار اطمینان نسبی کسب نماید زیرا وقایعی که در اکثر کتاب ها ذکر شده است، دیگر شایسته است که در آن ها شک نکنیم و یا حداقل به عنوان یک خواننده عامی و در سطوح پایین به این حد از روایت تاریخ اکتفا کنیم. در این زمینه می توان به علاقه مندان برخی ازمقاتل را پیشنهاد کرد که در این جایگاه «کتاب آه» توصیه می شود. کتاب آه با نثر زیبایی که دادر به عنوان اولین کتاب در این گام به دوستان پیشنهاد می شود.

مرحله دوم

طبیعی است که پس از مرحله مطالعه تاریخ نقلی و ذکر حوادث و وقایع باید به سراغ تحلیل آن ها رفت لذا دومین گام مطالعه تاریخ به صورت تحلیلی است و در این جایگاه پرسش از چرایی واقعه عاشورا به ماین می آید. در واقع اگر در مرحله اول بیشتر بحث بر روی چگونگی فاجعه کربلا بود، حال سوال بر روی علل و عوامل آن ماجراست. در این میان ما کتاب «حماسه حسینی» را در مرحله اول پیشنهاد می کنیم. کتابی که هنوز بعد از ده ها سال، تازه به نظر می رسد و یک پژوهشگر در حوزه معارف عاشورایی نمی تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد.

در این حوزه کتاب فراوان نوشته شده است و اندیشمندان و قلم به دستانی همچون مقام معظم رهبری، علی شریعتی، صالحی نجف آبادی، سید عبدالکریم هاشمی نژاد، سید جعفر شهیدی، سیدهاشم رسولی محلاتی، رسول جعفریان، اصغرطاهرزاده، محمد تقی جعفری، علی صفایی حائری، محمد تقی مصباح یزدی و عبدالله جوادی آملی آثاری را به رشته تحریر درآورده اند که در هر صورت رجوع به هر کدام از این آثار لطف خود را دارد و دریچه ای دیگر به سوی معرفت پژوه می گشاید.

مرحله سوم

این مرحله دقیقا پس از فهم درست و اصولی مرحله اول و دوم پدید می آید و مطابق با آن سالک راه شناخت حقیقت، باید به سراغ فهم تاریخ برود و منظور ما در اینجا از هم تاریخ یعنی شناخت کل تاریخ است. در این مرحله شما تاریخ را یک پیوستار فرض می کنید که واقعه کربلا یک جز از آن می باشد و عاشورا نه به عنوان یک حادثه بی مقدمه بلکه به عنوان یک حقیقتی که درست در جای مشخص خود در تاریخ، خودش را آشکار ساخته است. مطابق با این فهم کل حیات چهارده معصوم علیهم اسلام به مثال زندگی یک فرد است. این فرد دارای آرمان ها و کلیات و ارزش های واحد است که بر اساس این اصول ثابت در موقعیت های مختلف رفتارهای متنوع از خود بروز می دهد. پس ما ناچار هستیم که برای فهم دقیق تر عمل و تصمیم امام حسین (ع) گذری به تاریخ ۲۵۰ ساله حیات معصومین داشته باشیم و پس از فهم عملکرد امام حسین به عنوان یک جزء و پس از شناخت کارنامه کل ائمه اطهار به عنوان یک کل، بیاییم و پیوند این کل و جزء را به یکدیگر برقرار نماییم و از این رهگذر به شناختی وسیع و عمیفق و تاریخ دست یابیم. در این جایگاه کتاب «انسان ۲۵۰ ساله» که برآمده از بیانات مقام معظم رهبری است، پیشنهاد می گردد.

مرحله چهارم

مرحله چهارم را می توان مرحله قلب نامید. هنگامی که ما به چهارمین مرحله می رسیم، تصور ما بر آن است که اکنون شناخت خوبی از ماجرا کسب کرده ایم و دیگر می توانیم به صورت کلی و جزئی پدیده موردنظر را بشناسیم و از زوایای ظاهری آن اطلاع یافته و از مرحله تحلیل نیز عبور کرده ایم. در چنین جایگاهی، قناعت نمی کنیم و به خود نهیب می زنیم که این همه از سر قیل و قال است و برای تکمیل شناخت ناچار باید از گذرگاه حال نز عبور کرد و از آن شربت هم جرعه ای نوشید تا آن موقع بشود ادعا کرد که معرفت به حدی از بلوغ رسیده است. در این رهگذر ما تامل و توقف بر روی زیارت عاشورا را پیشنهاد می کنیم و این که این متن مقدس نه برای یک بار مطالعه بلکه برای بارها و بارها خواندن است و بر آن شرح ها و گفتارها فراوان نوشته اند. هر کدام از آن ها که بتواند ما را لحظه ای به خلوت عاشورایی ببرد مناسب است.

و در پایان آن که پس از این مطالعات گسترده، صلاح بر آن است که به سراغ خود کلمات امام حسین برویم و با حقیقت کلا آن بزرگوار خود را همراه کنیم و هم کلام را بخوانیم و هم مرور کنیم و هم بچشیم و هم زندگی کنیم.

انتهای پیام/